Maskelenmiş Olumsuz Davranışlar
- Fırat Ç. Erdem
- 6 Nis
- 11 dakikada okunur
Her gün karşılaştığımız ama farkında olmadığımız olumsuz davranışlar
Bu yazıyı uzundur kaleme almak istiyordum, bugüneymiş kısmet.. İyi okumalar.
Maskelerin Ardındaki Zehir: Görünürde Pozitif Ama Ruhunuzu Emen Davranışlar
Hayatımız, iyi niyetli sözler (gibi görünen), destekleyici tavırlar ve sözde pozitif enerji yayan insanlarla çevrili olabilir. Peki ya bu parıltılı davranışların altında, ruhumuzu yavaşça kemiren, özsaygımızı zedeleyen ve ilişkilerimizde derin yaralar açan gizli bir zehir varsa? Ve bunun farkında olacak donanımımız yoksa..
Kucaklayarak küçümseme dediğimiz; ilk bakışta şefkatli ve anlayışlı görünen, ancak aslında üstünlük ve aşağılama mesajı taşıyan bu maskelenmiş olumsuz tutumlar, çevremizde sandığımızdan çok daha yaygın olabilir. "Zehirli pozitiflik" (Toksik Pozitiflik olarak biliyor olabilirsiniz) adı altında sunulan sürekli iyimserlik dayatması, gerçek duygularımızı yok sayarken; maskelenmiş küçümseme kılıfındaki iltifatlar, aslında birer zehirli ok gibi kalbimize saplanabilir. Ya da örtük aşağılamanın o ince, alaycı dokunuşları...
Dışarıdan pozitif gibi görünen fakat özünde incitici, küçültücü ve hatta manipülatif olabilen bu sinsi davranışların dünyasında, fark etmeden kendimizden uzaklaşmak ve bize yüklenen, bize ait olmayan duygu bombardımanı altında kaybolmak içten bile değil..
Bu yazımda kucaklayarak küçümsemeden zehirli pozitifliğe, maskelenmiş küçümsemeden örtük aşağılamaya kadar birçok farklı maskelenmiş olumsuz tutumu ve davranışı önce örneklerle kısaca açıkladım ve sonra da tablolar halinde bazı eşlenik bilgilerle birlikte paylaştım. Bu yazıyla amacım görünürde pozitif ama aslında ruhumuzu tüketen tutumların maskelerini birlikte düşürmek ve daha sağlıklı, daha gerçekçi ve daha şefkatli ilişkiler kurmanın yollarını aramak. Çünkü bazen, en derin yaralar en tatlı gülümsemelerin ardında saklanır..
1. Kucaklayarak Küçümseme (Condescending Acceptance)
Tanım: Bir kişiyi veya grubu sözde takdir ederken, aslında onları aşağıda gören bir tutum. Bu, kişinin başarılarını veya özelliklerini sanki büyük bir sürprizmiş gibi ele alarak, aslında onların düşük beklentiler içinde olunduğunu ima eder. Kişinin yada grubun geçmişini ve sosyal konumunu bir dezavantaj olarak kabul ederken, mevcut başarısını beklenmedik bir durum olarak sunar. Altta yatan mesaj, "Senin gibi biri için bu seviye şaşırtıcı"dır. Bu tutum, kişinin çabalarını ve yeteneklerini görmezden gelerek, sadece geçmişine odaklanır.
Örnek: "Senin gibi zor şartlardan gelen birinin bu kadar düzgün İngilizce konuşabilmesi çok güzel."
Örnek: "Bu kadar yoğun bir programın arasında bu kadar iyi notlar alman gerçekten etkileyici. Demek ki azimli olunca oluyormuş." (Yoğun programı bahane ederek, aslında kişinin normalde daha düşük performans göstermesini beklediğini ima eder.)
2. Zehirli Pozitiflik (Toxic Positivity)
Tanım: Her durumda olumlu olma baskısı, bireyin olumsuz duygularını bastırmasına yol açar. Bu, kişinin yaşadığı acı, üzüntü veya hayal kırıklığı gibi doğal duyguları yok sayarak, sürekli olarak mutlu ve iyimser olması gerektiğini dayatır, kişinin yaşadığı derin üzüntüyü veya acıyı anlamsızlaştırır ve ona "yanlış" hissettiğini söyler. Kaybın veya zorluğun gerçekliğini kabul etmek yerine, anlamsız bir iyimserlik dayatılır. Bu, kişinin yalnız ve anlaşılmamış hissetmesine neden olabilir.
Örnek: "Üzülmene gerek yok, her şeyin bir nedeni vardır." (Ölüm, hastalık gibi ciddi durumlarda bile.)
Örnek: "Kötü bir gün mü geçirdin? Takma kafana, gülümse biraz! Hayat çok kısa." (Kişinin yaşadığı stresi veya sorunları görmezden gelerek, yüzeysel bir pozitiflik önerir.)
3. Pasif Agresif İltifat (Backhanded Compliment)
Tanım: Övgü gibi görünen, ama eleştiri ya da küçümseme içeren ifadeler. Bu tür iltifatlar, genellikle "ama", "fakat" veya dolaylı karşılaştırmalarla birlikte gelir ve asıl niyetin övmek değil, eleştirmek olduğunu ortaya koyar, kişinin zekasını kabul eder gibi görünse de, aslında bu zekanın daha büyük bir başarıyı hak ettiğini ima ederek, mevcut başarıyı küçümser. Altta yatan mesaj, "Sen daha iyisini yapabilirdin"dir.
Örnek: "Senin zekana göre bu başarı gerçekten büyük."
Örnek: "Bu sunum için çok uğraşmışsın, sonunda anlaşılır bir şeyler ortaya çıkmış." (Çabanın takdir edildiği izlenimi verirken, önceki çalışmaların anlaşılmaz olduğunu ima eder.)
4. Koruma Kılıfında Kontrol (Paternalizm)
Tanım: “Senin iyiliğin için” diyerek kararları birey yerine almak. Bu tutum, karşıdaki kişinin kendi başına karar verme yeteneğine güvenmemeyi ve onun yerine "daha iyi" kararlar verildiğini varsaymayı içerir, kişinin yaşını, deneyimini veya bilgi düzeyini gerekçe göstererek, onun kendi hayatı hakkında söz sahibi olmasını engeller. Bu, kişinin bağımsızlığını ve özsaygısını zedeleyebilir.
Örnek: "Sen daha anlayamazsın, ben senin yerine karar vereyim."
Örnek: "O kadar yorgunsun ki araba kullanamazsın, ben seni bırakırım." (Kişinin yorgun olabileceği doğru olsa da, onun kendi kararını verme hakkını elinden alır.)
5. Nazik Manipülasyon (Benevolent Gaslighting)
Tanım: Kişinin algılarını ya da duygularını sarsacak şekilde manipüle ederken bunu nazik bir dille yapmak. Bu tür manipülasyon, genellikle sevgi, şefkat veya endişe kisvesi altında gerçekleştirilir ve kişinin kendi gerçekliğinden şüphe duymasına neden olabilir, kişinin duygusal tepkisini "abartılı" olarak nitelendirerek, onu suçlu hissettirir ve kendi duygularından şüphe duymasına yol açar. Manipülatör, sevgiyi bir araç olarak kullanarak, karşıdaki kişinin davranışlarını kontrol etmeye çalışır.
Örnek: "Ben seni çok seviyorum, ama bu kadar abartılı tepki verince insan seninle konuşmaktan korkuyor."
Örnek: "Senin iyiliğini düşündüğüm için söylüyorum, bu kadar hassas olma. Her şeye alınmamalısın." (Kişinin duygularını geçersizleştirerek, onu daha "güçlü" olmaya zorlar ve kendi hislerinden utanmasına neden olabilir.)
6. Mikroagresyon (Microaggression)
Tanım: Kültürel, cinsel, etnik ya da sosyal gruplara karşı bilinçli ya da bilinçsiz, küçük düşürücü söylemler. Bu tür ifadeler, genellikle önyargıları ve stereotipleri yansıtır ve hedef alınan kişide aşağılanma, öfke veya yabancılaşma duyguları yaratabilir.
Örnek: "Sen Kürt müsün? Ama çok düzgün Türkçe konuşuyorsun."
Bu ifade, Kürt olmanın "düzgün" Türkçe konuşmakla çelişkili bir durum olduğunu varsayar ve bu şekilde bir etnik gruba karşı önyargılı bir yaklaşım sergiler. Mikroagresyonlar, tek başlarına küçük gibi görünseler de, sürekli maruz kalındığında ciddi psikolojik etkilere yol açabilir.
Örnek: "Bir kadın olarak bu kadar teknik bir konuda nasıl bu kadar bilgilisin? Şaşırtıcı!" (Kadınların teknik konularda yetersiz olduğu stereotipini yansıtır.)
7. İyilikle Aşağılama (Compassionate Undermining)
Tanım: Yardımcı oluyormuş gibi davranıp bireyin yeterliliğini zedelemek. Bu tutum, kişinin becerilerine veya yeteneklerine güvenmediğini ima ederek, onun kendi başına bir işi başarabileceğine olan inancını sarsmayı amaçlar.
Örnek: "Senin bunu tek başına yapamayacağını düşündüm, o yüzden senin yerine ben hallettim."
Bu ifade, yardım teklifi gibi görünse de, aslında kişinin yetersiz olduğunu ve başkasına muhtaç olduğunu ima eder. Bu, kişinin özgüvenini düşürebilir ve bağımlılık yaratabilir.
Örnek: "Biliyorum çok yoğunsun, o yüzden bu raporu senin için ben yazdım." (Kişinin yoğun olabileceği doğru olsa da, onun bu görevi tamamlayamayacağına dair bir varsayım içerir.)
8. Sahte Onay (Fake Validation)
Tanım: Karşıdakini anlamış gibi yaparken içten içe onun söylediklerini değersizleştirmek. Bu tutum, yüzeysel bir empati gösterisiyle başlar ancak ardından gelen "ama" veya benzeri bir ifadeyle kişinin duygularını veya düşüncelerini geçersiz kılar.
Örnek: "Haklısın tabii ki, ama yine de biraz fazla alıngansın."
Bu ifade, ilk başta kişinin duygularını kabul eder gibi görünse de, ardından gelen eleştiriyle aslında onun "yanlış" hissettiğini söyler. Bu, kişinin anlaşılmamış ve değersiz hissetmesine neden olabilir.
Örnek: "Seni anlıyorum, bu durum seni üzmüş olabilir, ama bu kadar büyütecek bir şey değil bence." (Kişinin yaşadığı üzüntüyü küçümser ve onun tepkisini orantısız olarak değerlendirir.)
9. Yumuşatılmış Aşağılama (Soft Contempt)
Tanım: Sert ifadeler kullanmadan, alaycılık ya da küçümseme içeren tonlama. Bu tür aşağılama, genellikle sözsüz iletişim (göz devirme, dudak bükme, alaycı bir gülümseme) veya ses tonuyla kendini gösterir ve karşıdaki kişiye saygı duyulmadığı mesajını iletir.
Örnek: "Senin de böyle şeylerle uğraşman çok tatlı, hobilerin önemli tabii." (Alaycı bir tonlama ile söylendiğinde, kişinin hobisinin önemsiz veya çocukça olduğu ima edilir.)
Bu ifade, ilk bakışta kişinin hobisine saygı duyuyor gibi görünse de, kullanılan alaycı tonlama ve "tatlı" kelimesi, aslında bu hobiyi küçümsediğini ve önemsiz bulduğunu gösterir.
Örnek: "Tabii ki senin de fikirlerin var, anlat bakalım." (Küçümseyici bir gülümseme ve şaşkın bir ifadeyle söylendiğinde, kişinin fikirlerinin dikkate alınmayacağı önceden ima edilir.)
10. Küçümseyici Merhamet (Patronizing Pity)
Tanım: Karşıdakine acıyarak yaklaşmak ama bu sayede üstünlük kurmak. Bu tutum, kişinin zor durumda olduğunu kabul ederken, aynı zamanda kendi durumunun daha iyi olduğunu vurgulayarak bir üstünlük hissi yaratır.
Örnek: "Senin gibi biri için buralara kadar gelmek gerçekten başarı sayılır."
Bu ifade, kişinin mevcut başarısını takdir eder gibi görünse de, aslında onun başlangıç noktasının çok düşük olduğunu ve bu nedenle bu başarının "şaşırtıcı" olduğunu ima eder. Altta yatan mesaj, "Senin gibi biri için bu kadar yeterli"dir.
Örnek: "Hayat sana zor davranmış, ama bak, yine de ayaktasın. Helal olsun." (Kişinin yaşadığı zorlukları kabul ederken, onu acınası bir durumda olarak etiketler ve kendi gücünü abartır.)
11. Sözde Destekleyici Yargı (Judgmental Empathy)
Tanım: Empati yapar gibi görünüp aslında yargılayan tutum. Bu tutum, kişinin duygularını anladığını ifade ederken, aynı zamanda onun davranışlarını veya seçimlerini eleştirir ve yargılar.
Örnek: "Seni anlıyorum, travmaların olmuş olabilir ama insanlar da senin gibi davranmıyor."
Bu ifade, kişinin yaşadığı zorlukları kabul eder gibi görünse de, ardından gelen "ama" ile aslında onun tepkisinin "normal" olmadığını ve diğer insanlardan farklı davrandığını ima eder. Bu, kişinin kendini suçlu ve anlaşılmamış hissetmesine neden olabilir.
Örnek: "Biliyorum çok streslisin, ama biraz daha sakin olmayı denemelisin. Böyle yaparak kimseye faydan olmaz." (Kişinin stresini anladığını söylerken, aslında onun stresle başa çıkma yöntemini eleştirir.)
12. Saklı Rekabetçilik (Covert Competition)
Tanım: Rekabet duygusunu saklayıp, sözde destek vererek üstünlük kurmak. Bu tutum, kişinin başarılarını veya yeteneklerini över gibi görünürken, aslında kendi başarılarını veya yeteneklerini dolaylı olarak vurgulayarak rekabet etmeyi amaçlar.
Örnek: "Senin bu işe girebilmiş olman beni umutlandırdı, demek ki herkesin şansı varmış."
Bu ifade, kişinin başarısını kutlar gibi görünse de, aslında bu başarının çok da özel olmadığını ve "herkesin" yapabileceği bir şey olduğunu ima ederek kendi potansiyelini vurgular.
Örnek: "Bu projede çok iyi iş çıkardın, ben de benzer bir projeyle uğraşıyorum, benimki biraz daha karmaşık ama eminim onu da halledeceğim." (Kişinin başarısını överken, kendi projesinin daha zorlu olduğunu ve dolayısıyla kendisinin daha yetenekli olduğunu ima eder.)
13. Gizli Sabotaj (Friendly Sabotage)
Tanım: Yardım eder gibi yaparken bireyin başarısını engelleyen tutum. Bu tutum, genellikle kıskançlık veya rekabet duygularından kaynaklanır ve kişinin başarısını engellemek için kurnazca yollar kullanılır.
Örnek: "Sunumunu ben de kontrol ettim, bazı şeyleri sildim çünkü karışık görünüyordu." (Ancak önemli kısımlar silinmiştir.)
Bu ifade, yardımsever bir niyet taşıyor gibi görünse de, aslında kişinin başarısını sabote etmeye yönelik bir eylemdir. Önemli bilgilerin silinmesi, sunumun etkisini azaltacak ve kişinin başarısız olmasına yol açabilecektir.
Örnek: "Bu sınava çok iyi hazırlanmışsın, sana birkaç önemli nokta söyleyeyim." (Ancak verilen "önemli noktalar" aslında yanlış veya yanıltıcı bilgilerdir.)
14. Özürle Maskelenmiş Suçlama (Apologetic Guilt-tripping)
Tanım: Sözde özür dilerken karşıdakine suçluluk hissettirmek. Bu tutum, kişinin kendi davranışlarının sorumluluğunu alıyormuş gibi görünse de, aslında suçu karşı tarafa yüklemeyi ve onu manipüle etmeyi amaçlar.
Örnek: "Ben sadece senin iyiliğini düşündüm, özür dilerim... Ama keşke biraz daha anlayışlı olsaydın."
Bu ifade, "özür dilerim" kelimesiyle başlasa da, ardından gelen "ama" ile aslında karşıdaki kişiyi suçlar ve onun "anlayışsız" olduğunu ima eder. Bu, kişinin kendini suçlu ve sorumlu hissetmesine neden olabilir.
Örnek: "Seni kırmak istemedim, üzgünüm... Ama sen de çok kırıcı davrandın." (Kendi hatasını kabul eder gibi yaparken, aslında suçu karşı tarafa atar.)
15. Alaycı Onay (Sarcastic Approval)
Tanım: Onay verir gibi yapıp alay eden söylem. Bu tutum, kişinin bir başarısını veya davranışını kabul eder gibi görünse de, kullanılan alaycı tonlama ve abartılı ifadelerle aslında onu küçümser ve alay eder.
Örnek: "Vay canına, bu sefer gerçekten zamanında geldin! Bravo!" (Alaycı bir tonlama ve abartılı bir vurguyla söylendiğinde, kişinin genellikle geç kaldığı ima edilir.)
Bu ifade, "bravo" gibi olumlu bir kelime içerse de, kullanılan alaycı tonlama ve "bu sefer gerçekten" ifadesi, aslında kişinin bu davranışı nadiren sergilediğini ve bu durumun şaşırtıcı olduğunu ima eder.
Örnek: "Harika bir fikir! Daha önce kimsenin aklına gelmemiş olması çok ilginç!" (Alaycı bir gülümseme ve şaşkın bir ifadeyle söylendiğinde, fikrin aslında çok da iyi olmadığı ima edilir.)
🔹 1. Savunma Mekanizmaları ile İlişkisi
Savunma mekanizmaları, kişinin ego’sunu tehdit eden içsel ya da dışsal durumlara karşı bilinçdışı olarak geliştirdiği psikolojik stratejilerdir. Maskelenmiş tutumların çoğu, bu mekanizmaların karmaşık ve sosyalleşmiş versiyonları olarak görülebilir.
Davranış Türü | İlgili Savunma Mekanizması | Açıklama |
Kucaklayarak küçümseme | Yüceltme & Değersizleştirme | Birey birini över gibi yaparak aslında değersizleştirir. |
Zehirli pozitiflik | İnkar & Bastırma | Kendi veya başkasının olumsuz duygularını görmezden gelme. |
Pasif agresif iltifat | Pasif Agresyon | Doğrudan ifade edilemeyen öfke, dolaylı ve alaycı biçimde çıkar. |
Nazik manipülasyon | Rasyonalizasyon & Yansıtma | Kişi davranışını haklı çıkarırken karşısındakini sorumlu kılar. |
Özürle maskelenmiş suçlama | Suçluluk yansıtması | Suçluluğu karşı tarafa geçirerek vicdan rahatlatma. |
Yumuşatılmış aşağılama | Mizah savunması & Değersizleştirme | Alaycı mizah, saldırganlığın maskelenmiş hali olabilir. |
Sahte onay | Geri çekilme & Değersizleştirme | Açık çatışmadan kaçınmak için sözde onay sunma. |
Savunma mekanizmaları bilinçdışı işlediğinden, kişi çoğunlukla bu davranışlarının farkında değildir.
🔹 2. Narsisizm ile İlişkisi
Narsisistik yapıdaki bireyler, özsaygılarını korumak adına çevreleriyle kurdukları ilişkilerde belirli davranış kalıpları sergiler. Maskelenmiş küçümseme, pasif agresyon ve üstünlük kurma gibi tutumlar, bu yapıların doğal uzantılarıdır.
Davranış Türü | Narsisistik Davranış Dinamiği |
Küçümseyici merhamet | Üstünlük kurma arzusu, karşıdakine “sen güçsüzsün” mesajı |
Sahte destek | Empati eksikliği ile örtülü kontrol |
Saklı rekabetçilik | Başkasının başarısına yönelik içsel tehdit ve üstünlük arzusu |
Gizli sabotaj | Rekabeti görünmez kılmak ama üstün gelme ihtiyacı |
Sözde empati | Gerçek duygulara erişememe, ilişkiyi manipüle etme aracı |
Alaycı onay | Kendini yüceltme, başkasının değerini zedeleme |
Narsisizm bir spektrumdur. Her narsisistik davranış, patolojik düzeyde kişilik bozukluğu anlamına gelmez ama ilişkileri zedeleyici olabilir.
🔹 3. Bağlanma Kuramları ile İlişkisi
Bağlanma stilleri, bireyin erken dönem bakım deneyimleriyle şekillenir. Maskelenmiş olumsuz davranışların çoğu, güvenli olmayan bağlanma biçimlerinin sosyal davranış düzeyindeki yansımalarıdır.
Davranış Türü | Olası Bağlanma Stili | Açıklama |
Pasif agresyon | Kaçıngan bağlanma | Açık duygusal ifade yerine dolaylı yollarla kendini gösterme. |
Nazik manipülasyon | Kaygılı bağlanma | Onay ihtiyacıyla karışık baskı kurma eğilimi. |
Sahte onay & empati | Kaçıngan/Çelişkili bağlanma | Yakınlık korkusu ve mesafeli kontrol çabası. |
Zehirli pozitiflik | Kaçıngan bağlanma | Olumsuz duyguları bastırarak yüzeysel güvenlik oluşturma. |
Koruma kılıfında kontrol | Kaygılı bağlanma | Diğerini kontrol ederek bağlanmayı sürdürmeye çalışma. |
Güvenli bağlanma ilişkilerde açık iletişim, sınır koyma ve duygusal farkındalığı kolaylaştırır. Güvensiz bağlanma ise savunma temelli davranışlara zemin hazırlar.
Umarım bu 15 örnek ve maskelenmiş olumsuz tutumların üç farklı psikodinamik perspektiften tablolu kıyası senin de ufkunu açar. İleri okuma yapmak istersen bazı kaynaklar paylaştım aşağıda. Kendine iyi bak ve Özündeki Nurun yolunu aydınlatmasına bilgiyle izin ver..
1. Giriş: Maskelenmiş Olumsuz Davranışları Tanıma
Hedef:
Gizli olumsuzlukları ayırt etmeyi öğrenmek
Günlük hayattaki örnekleri tanımak
Kaynak:
Eric Berne – İnsanlar Arasında Oynanan Oyunlar (Games People Play)
Okuma Planı:
Giriş ve "Psikolojik Oyunlar" bölümü
“Evet Ama”, “Kazanmak İçin Kaybet” gibi oyun örnekleri
Kazandırdığı:
Maskelenmiş iletişim örüntülerini tanıma
Pasif-agresif davranışların temel dinamikleri
2. Duygusal Bastırma ve Zehirli Pozitiflik
Hedef:
Duyguların bastırılmasına neden olan iyi niyetli görünen zararları anlamak
Kaynak:
Whitney Goodman – Toxic Positivity(Alternatif: Susan David – Emotional Agility)
Okuma Planı:
“Everything happens for a reason” mitleri
Olumsuz duygularla baş etmenin yolları
Kazandırdığı:
Zehirli olumlu cümleleri ayırt etme
Gerçek duygulara alan açma
3. Pasif Agresyon ve Sabotaj
Hedef:
Kucaklayarak küçümseme, üstü örtülü rekabet, örtük suçlama gibi davranışları analiz edebilmek
Kaynak:
Signe Whitson – The Angry SmileRobin Stern – The Gaslight Effect
Okuma Planı:
Pasif-agresyon döngüsü
Gaslighting'in nazik halleri
Kazandırdığı:
İlişkilerdeki sessiz savaşları tanıma
Manipülasyona direnç geliştirme
4. Sosyal Maskeler ve Toplumsal Küçümseme
Hedef:
Cinsiyet, kimlik ve kültür üzerinden yapılan örtük aşağılama biçimlerini fark etmek
Kaynak:
Derald Wing Sue – Microaggressions in Everyday LifeLundy Bancroft – Why Does He Do That?
Okuma Planı:
Mikroagresyon türleri
İyilik maskesiyle yapılan küçümsemeler
Kazandırdığı:
Toplumsal kodların altında yatan güç ilişkilerini anlama
Örtük ayrımcılıkları teşhis etme
5. Psikodinamik Derinlik: Neden Böyle Davranırız?
Hedef:
Bu davranışların bilinçdışı kökenlerini, savunma mekanizmalarını öğrenmek
Kaynak:
Nancy McWilliams – Psychoanalytic Diagnosis(Biraz daha ileri düzey)
Okuma Planı:
Narsistik savunmalar
Değersizleştirme, idealleştirme, bölme gibi mekanizmalar
Kazandırdığı:
Psikolojik dinamikleri daha derinlemesine anlama
Davranışların kişilik yapılarıyla ilişkisini kurma
Ek: Videolar ve Podcast’ler
Dr. Ramani Durvasula (YouTube’da narsisistik ilişkiler üzerine içerikler)
The Psychology Podcast (Scott Barry Kaufman) – “Toxic Positivity”, “Narcissism” bölümleri
Hidden Brain Podcast – Özellikle "You 2.0" serisi
INFOGRAFIK
🎭 Maskelerin Ardındaki Zehir
Görünürde Pozitif, Özünde Tüketici Davranışlar
🧠 Nedir Bu Maskelenmiş Olumsuzluklar?
İyi niyetli gibi duran ama aslında:
Ruh sağlığını zedeleyen
Özsaygıyı aşındıran
İlişkilerde kontrol ve üstünlük kurandavranış biçimleridir.
💬 Sık Görülen Maskeler
🔹 Kucaklayarak Küçümseme
“Senin gibi biri için bu büyük başarı!”
Şefkat gibi görünür ama aslında üstünlük mesajı taşır.
🔹 Zehirli Pozitiflik
“Her şey bir sebeple olur, üzülme.”
Gerçek duyguları bastırır, kişinin yasına ya da öfkesine alan tanımaz.
🔹 Maskelenmiş İltifat
“Senin zekana göre bu gayet iyi.”
Övgü görünümünde küçümseyici bir mesaj içerir.
🔹 Örtük Aşağılama
“Senin uğraştığın şeyler çok tatlı, hobilerin önemli tabii.”
İnce alay içerir; değersizleştirici bir tondadır.
🛡️ Bu Davranışlar Neden Tehlikeli?
Açıkça saldırgan değildir → Fark edilmesi zordur.
Kurban kendini “bozulmuş” hisseder ama nedenini açıklayamaz.
İçselleştirilmiş suçluluk, değersizlik ve kafa karışıklığı yaratır.
🔍 Neden Böyle Davranıyorlar? (Psikodinamik Yaklaşım)
Görünüm | Psikolojik Arka Plan |
Şefkat maskesi | Üstünlük kurma ihtiyacı |
İyilik kisvesi | Kontrol etme arzusu |
Aşırı pozitiflik | Gerçek duygulardan kaçış |
Pasif-agresif ifade | Açık çatışmadan kaçınma eğilimi |
💡 Ne Yapabiliriz?
✅ Bu tutumları fark et, ✅ Kendine “burada gerçekten ne hissettim?” diye sor, ✅ Gerekirse sınır koy, ✅ Gerçek duygulara alan tanı,
❤️ Unutma: En derin yaralar, en tatlı gülümsemelerin ardında saklanabilir.
Kaynakça
Berne, E. (2011). Games people play: The basic handbook of transactional analysis. Ballantine Books.(İlk basım: 1964)
David, S. (2016). Emotional agility: Get unstuck, embrace change, and thrive in work and life. Avery.
Freud, A. (1966). The ego and the mechanisms of defence (C. Baines, Trans.). International Universities Press. (Orijinal çalışma 1936)
Goodman, W. (2022). Toxic positivity: Keeping it real in a world obsessed with being happy. TarcherPerigee.
McWilliams, N. (2011). Psychoanalytic diagnosis: Understanding personality structure in the clinical process (2nd ed.). The Guilford Press.
Malkin, C. (2015). Rethinking narcissism: The bad—and surprising good—about feeling special. HarperWave.
Rogers, C. R. (1961). On becoming a person: A therapist's view of psychotherapy. Houghton Mifflin.
Stern, R. (2007). The gaslight effect: How to spot and survive the hidden manipulation others use to control your life. Morgan Road Books.
Sue, D. W. (2010). Microaggressions in everyday life: Race, gender, and sexual orientation. Wiley.
Whitson, S. (2009). The angry smile: The psychology of passive-aggressive behavior in families, schools and workplaces (2nd ed.). Pro-Ed.
Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent-child attachment and healthy human development. Basic Books.
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Erlbaum.
Kernberg, O. (1975). Borderline conditions and pathological narcissism. Jason Aronson.
Kohut, H. (1971). The analysis of the self: A systematic approach to the psychoanalytic treatment of narcissistic personality disorders. International Universities Press.
Comments